Tataiso ea Temo ea Tamati Bakeng sa Ba qalang:
Sengoliloeng se latelang se fana ka leseli mabapi le "Temo ea tamati", "Mokhoa oa ho lema tamati", tamati temo botegeniki jono.
Tamati ke sejalo sa nako e futhumetseng, e hloka boemo ba leholimo bo futhumetseng le bo pholileng. Limela ha li khone ho mamella serame le mongobo o phahameng. Hape, matla a khanya a ama pigmentation, tholoana mmala, sete ya ditholwana. Semela se angoa haholo ke maemo a leholimo a mabe. E hloka mefuta e fapaneng ea maemo a leholimo bakeng sa ho mela ha peo, ho hōla ha lipeo, lipalesa le litholoana, le boleng ba litholoana. Mocheso o ka tlase ho 100C le ka holimo ho 380C e ama lisele tsa semela hampe ka tsela eo e liehisa mesebetsi ea 'mele. E hola hantle ka mocheso oa 100C ho 300Mocheso o motle ka ho fetisisa ke 21-24 C0C. Thempereichara e ka tlase ho 160C le ka holimo ho 270C ha e lakatsehe. Semela ha se mamelle serame, se hloka pula e tlase ho isa bohareng, 'me se sebetsa hantle tlas'a mocheso oa khoeli le khoeli oa 21 ho isa ho 23.0C. Qoba khatello ea metsi le nako e telele ea komello kaha e baka ho peperana ha litholoana. Khanya e khanyang ea letsatsi nakong ea ha litholoana li behoa li thusa ho hlahisa litholoana tse 'mala o mofubelu o lefifi.
Bala: Melemo ea ho Felisa Makhasi a Matala.
Mefuta e sa tšoaneng ea tamati:
Mefuta e ntlafalitsoeng:
Arka Saurabh, Arka Vikas, Arka Ahuti, Arka Ashish, Arka Abha , Arka Alok, HS101, HS102, HS110, Hisar Arun, Hisar Lalima, Hisar Lalit, Hisar Anmol, KS.2, Narendra Tomato 1, Narendra Red Tomato 2, Pusa Plum, Pusa Early Dwarf, Pusa Ruby, Co-1, CO 2, CO 3, S-12, Punjab Chhuhara, PKM 1, Pusa Ruby, Paiyur-1, Shakthi, SL 120, Pusa Gaurav, S 12, Pant Bahar, Pant T3, Solan Gola le Arka Meghali.
Mefuta e nyalisitsoeng ea F1:
Arka Abhijit, Arka Shresta, Arka Vishal, Arka Vardan, Pusa Hybrid 1, Pusa Hybrid 2, COTH 1 Hybrid Tomato, Rashmi, Vaishali, Rupali, Naveen, Avinash 2, MTH 4, Sadabahar, Gulmohar le Sonali.
Litlhoko tsa mocheso bakeng sa ho lema tamati:
Sr. No. |
Mehato | Mocheso (0C) | ||
Bonyane ba | loketseng motseng | palo e kahodimodimo | ||
1. | Ho mela ha peo | 11 | 16-29 | 34 |
2. | Khōlo ea sethopo | 18 | 21-24 | 32 |
3. | Litholoana tse behiloeng (letsatsi) (bosiu) |
10 | 15-17 | 30 |
18 | 20-24 | 30 | ||
4. | Tsoelo-pele ea 'mala o mofubelu | 10 | 20-24 | 30 |
Litlhokahalo tsa mobu oa mobu bakeng sa temo ea tamati:
Ditamati di sebetsa hantle haholo mobung o mongata wa diminerale, empa di rata mobu wa lehlabathe o tebileng, o tsholotsweng hantle. Sebaka se ka holimo sa mobu se lokela ho ba le masoba le lehlabathe le lenyenyane le letsopa le letle mobung o ka tlaase. Botebo ba mobu ba 15 ho isa ho 20cm bo iponahatsa bo le molemo bakeng sa lijalo tse phetseng hantle. Temo e tebileng e ka lumella ho kenella ha metso e lekaneng mobung oa mofuta oa letsopa o boima, e leng se lumellang tlhahiso mefuteng ena ea mobu.
Tamati ke sejalo se mamellang ka tsela e itekanetseng ho ya ho mefuta e mengata ya pH. Ho khethoa pH ea 5.5-6.8. Leha ho le joalo tamati dimela di tla sebetsa hantle mobung o nang le asiti e ngata ka phepelo e lekaneng ya dimatlafatsi le ho fumaneha. Tamati e kgona ho mamella asiti mobung o nang le pH ya 5.5. Mobu o nang le matla a nepahetseng a ho boloka metsi, aeration, ntle le letsoai o khethoa bakeng sa temo ea tamati.
Bala: Mechini ea Temo le Lisebelisoa tsa Temo.
Mebu e phahameng haholo manyolo ha li khothalletsoe ka lebaka la mongobo o phahameng oa mecha ena ea litaba le khaello ea limatlafatsi. Empa, joalo ka kamehla, tlatsetso ea manyolo taba ho mobu oa liminerale e tla eketsa chai.
Khetho ea peo bakeng sa temo ea tamati:
Kamora tlhahiso ea peo, lipeo tse kulang, tse robehileng lia lahloa. Peo bakeng sa ho jala e lokela ho ba ntle le ntho e sa sebetseng. Ho mela pele ho nako, sebete, sebopeho le boholo, peo e khethoa bakeng sa ho jala. Lipeo tsa Hybrid tse tsoang molokong oa F1 li molemo bakeng sa ho jala kaha li fana ka litholoana tsa pele le tse phahameng, tse hanyetsanang le maemo a mabe a tikoloho.
Nako ea ho lema bakeng sa temo ea tamati:
- Tamati ke semela se sa jeleng paate letsatsi le leng le le leng hoo se fumanehang se lenngoe ka nako efe kapa efe.
- Lithoteng tse ka leboea ho nkoa lijalo tse tharo empa sebakeng se anngoeng ke serame lijalo tsa rabi ha li behe litholoana. Sejalo sa Kharif se jalwa hape ka Phupu, sejalo sa rabi ka Mphalane - Pudungwana le sejalo sa Zaid ka dikgwedi tsa Hlakola.
- Lithoteng tse ka boroa moo ho se nang kotsi ea serame, Ho jala pele ho etsoa ka December-Pherekhong, Bobeli ba June-Phupu la Boraro ka September-October ho itšetlehile ka lisebelisoa tsa nosetso tse teng.
Peō ea tamati le ho jala:
Ka kakaretso tamati e lengoa ka ho jala lipeo holim'a matsoapo le liforo. Nakong ea ho lema, lipeo li ba thata le ho feta ka ho pepesehela boemo ba leholimo bo bulehileng kapa ka ho thibela nosetso. Sekgahla sa peo sa 400 ho isa ho 500g/ha se a hlokeha.
Peo e phekoloa ka Thiram @ 3g/kg ea peo ho sireletsa khahlanong le mafu a tsoaloang ke peo. Phekolo ea peo ka B. naphthoxyacetic acid (BNOA) ho 25 le 50 ppm, gibberellic acid (GA3) ho 5-20 ppm le chlorophenoxy acetic ho 10 le 20 ppm e fumanoe ho ntlafatsa kholo le chai ea tamati.
Peo e jaloa ka Phuptjane bakeng sa hoetla mariha lijalo le bakeng sa selemo peo ea lijalo tsa lehlabula e jaloa ka Pulungoana. Lithabeng, peō e jaloa ka March. Karohano e khothalletsoang bakeng sa lijalo tsa hoetla le mariha ke 75 cm x 60 cm, 'me bakeng sa lijalo tsa selemo ke 75 x 45 cm.
Bala: Mekhoa ea Temo ea Litlhapi ea Snakehead.
Mokhoa oa ho lema tamati:
Kenya polasi e bolileng hantle manyolo/manyolo @ 20-25 t/ha ka nako ea ho lokisa mobu le ho kopanya hantle le mobu. Tekanyo ea manyolo ea 75:40:25 kg N:P 2O5:K2O/hekthara e ka fanoa. Halofo ea tekanyo ea naetrojene, phosphorus e feletseng le halofo ea potash e ka sebelisoa e le basal pele ho jala. Karolo ea bone ea naetrojene le halofo ea potash e ka sebelisoa matsatsi a 20-30 kamora ho lema. Palo e setseng e ka sebelisoa likhoeli tse peli ka mor'a ho lema.
Ho fetisetsa lipeo tsa tamati:
- Ho jala ho etsoa ka libethe tse nyane kapa ka forong e sa tebang ho latela boteng ba nosetso.
- Mobung o boima, hangata e fetisetsoa matsoapong 'me nakong ea lipula hape ho molemo ho lema lipeo holim'a matsoapo.
- Bakeng sa mefuta e nyalisitsoeng e sa lekanyetsoang, lipeo li tlameha ho hlongoa ka lithupa tsa bamboo tsa bolelele ba limithara tse peli kapa li lenngoe sebakeng se sephara sa 90 cm le bolelele ba 15 cm. Lipeo li lenngoe ka har'a liforo ka sebaka sa 30 cm 'me semela se lumelloa ho hasana holim'a moqomo o sephara.
Karohano ea limela tsa tamati:
Karohano e khothaletsoang bakeng sa lijalo tsa hoetla le mariha ke 75 x 60 cm, 'me bakeng sa lijalo tsa selemo le lehlabula 75 x 45 cm.
Tokisetso ea Nursery le Tlhokomelo ea tamati:
E loketseng bethe ya peo e lokela ho ba bophara ba 60cm, bolelele ba 5-6cm le bophahamo ba 20-25cm. Li-clods le litlhaka li lokela ho ntšoa betheng ea peo. Kenya FYM e sefiloeng le lehlabathe le letle holim'a bethe ea peo. Li tlise temeng e ntle. Kenya bethe ka Fytolon/Dithane M-45 @ 2-2.5 g/lit ea metsi. Thala mela e arohaneng ka 10 ho isa ho 15cm ho pholletsa le bolelele ba bethe ea peo. Jala lipeo ka mokhoa o fokolang ka mela, tobetsa ka bonolo, koahela ka lehlabathe le letle ebe u koahela bethe ka joang. Nosetsa ka a ema ka khona. Nosetsa bethe ea peo habeli ka letsatsi ho fihlela peo e mela. Tlosa joang ka mor'a hore peo e mele. Sebelisa Thimet e nyane sebakeng sa makhasi a 4-5. Fafatsa lipeo ka Metasystox/Thiodan @ 2-2.5 ml/lit water le Dithane M-45 @ 2-2.5 g/lit metsi.
Taolo ea lehola bakeng sa temo ea tamati:
- Ho na le tlhokahalo ea ho lema ha bobebe nakong ea libeke tse 'nè tsa pele tšimong e khothalletsang ho hōla empa hape ho tlosa lehola tšimong. Mobu o ka hodimo o lokoloha ka ho lema ka letsoho hang ha o omme ka ho lekaneng ka mora ho nosetsa kapa shawara e nngwe le e nngwe. Mefoka eohle le eona e lokela ho tlosoa ts'ebetsong ena.
- Ho qoelisoa ka joang ka joang, polythene e ntšo le lisebelisoa tse ling tse ngata ho fumanoe ho le molemo ho baballeng mongobo, ho laola lehola le mafu a mang.
Bala: Melemo ea Temo ea Litlhapi ea Biofloc.
Manyolo a sebelisoang temong ea tamati:
Joalo ka ha tlhahiso ea litholoana le boleng bo ipapisitse le boteng ba limatlafatsi le ts'ebeliso ea manyolo kahoo manyolo a leka-lekaneng a sebelisoa ho latela tlhoko. Naetrojene ka bongata bo lekaneng e eketsa boleng ba litholoana, boholo ba litholoana, 'mala le tatso. E boetse e thusa ho eketsa tatso e lakatsehang ea acidic. Palo e lekaneng ea potassium e boetse e hlokahala bakeng sa khōlo, chai, le boleng. Mono Ammonium Phosphate (MAP) e ka ’na ea sebelisoa e le manyolo a qalang ho fana ka phosphorus e lekaneng nakong ea ho mela le ho mela. Ho fumaneha ha calcium hape ho bohlokoa haholo ho laola pH ea mobu le ho fumaneha ha limatlafatsi. Mobu o nang le lehlabathe o tla hloka tekanyo e phahameng ea manyolo, le ho sebelisoa khafetsa ho tsona menontsha ka lebaka la ho eketseha ha leaching ea bohlokoa limatlafatsi. Lipeo li fafatsoa ka motsoako o qalang oa micronutrient. Pele o lema moiteli oa masimo @ 50 ton ka hektare e lokela ho kenyeletsoa. Ka tloaelo sejalo sa tamati se hloka 120 kg Nitrogen (N), 50 kg Phosphorus (P2O5), le 50kg Potash (K2O). Nitrogen e lokela ho fanoa ka litekanyetso tse arohaneng. Half nitrogen le P2O5 e fanoa ka nako ea transplantation le nitrogen e setseng e fanoa ka mor'a matsatsi a 30 le matsatsi a 60 a ho jala.
Litlhahlobo tsa mobu le linama li lokela ho nkuoa nakong eohle ea ho hola le ea tlhahiso ho netefatsa hore limatlafatsi tse bohlokoa li maemong a tsona a nepahetseng. Tshekatsheko ya dithishu tsa semela se se lekaneng phepo e ntle e tla bontsha maemo a latelang a phepo:
Nitrojene | phosphorus | Potassium | khalsiamo | magnesium | Sebabole | |
% | 4.0-5.6 | 0.30-0.60 | 3.0-4.5 | 1.25-3.2 | 0.4-0.65 | 0.65-1.4 |
ppm | Manganese | tšepe | Boron | koporo | zinki | |
30-400 | 30-300 | 20-60 | 5-15 | 30-90 |
Boemong ba hona joale, ho hlokometsoe hore ts'ebeliso ea menontsha ea inorganic e lokela ho kopanngoa le e nchafatsoang le manyolo a tlhaho a baballang tikoloho, mesaletsa ea lijalo le moiteli o motala.